คลิปหลุดจากกล้องวงจรปิดสถานีที่ตำรวจถ่ายทอดชีวิตของผู้ต้องหาคนนึงที่หมดสติลงท่ามกลางกลุ่มตำรวจ 4-5 คน หัวที่ถูกคลุมด้วยถุงพลาสติกไม่เพียงแต่บอกเล่าถึงวิธีการดำเนินคดีผ่าน ‘อำนาจ’ ของผู้พิทักษ์สันติราษฎร์เพียงอย่างเดียว แต่ยังเล่าถึงความน่ากลัวของ ‘อำนาจ’ ผ่านร่างของชายผู้ต้องหาที่นอนแน่นิ่งกลางโรงพักว่าถ้าขัดขืนจะมีสภาพอย่างไร
ท่ามกลางสังคมที่กำหนดบทบาทหน้าที่และชนชั้นอย่างชัดเจนจนเรียกว่าหลบเลี่ยงไม่ได้ แน่นอนว่าปริมาณอำนาจที่ควบคุมอยู่ในมือแต่ละคนก็ไม่เท่ากันเช่นเดียวกัน ศาลมีอำนาจสั่งให้คนทำผิดต้องรับโทษ พ่อแม่มีอำนาจควบคุมลูก ตำรวจมีอำนาจในการสืบสวนคดีความ แต่อย่างกรณี (อดีต) ผกก.โจ้ ทำไมอำนาจถึงมี ‘อำนาจ’ ขนาดให้คนคนนึงชั่วร้ายจนก้าวล้ำสิทธิมนุษยชนได้ขนาดนั้นเชียว
นึกย้อนไปถึงเหตุการณ์ร้ายแรงในต่างประเทศทั้งการกดขี่ผู้หญิงอัฟกัน การรุกรานพื้นที่ชาวอุยกูร์ เป็นตัวสะท้อนการใช้อำนาจกดขี่ที่ไม่ได้เกิดขึ้นแค่ในบ้านเราแต่เป็นสิ่งที่เกิดขึ้นทั่วโลก มีนักปรัชญา และนักศาสนาศาสตร์หลายคนให้คำตอบที่ต่างกันไปเกี่ยวกับความรุนแรงในจิตใจมนุษย์ จนนำไปสู่การทดลองที่คลายความสงสัยว่าอำนาจทำให้คนคนนึงเป็นคนชั่วร้ายได้ขนาดไหน ผ่านนักจิตวิทยาที่ทำการทดลองภายในชั้นใต้ดินของมหาวิทยาลัยในอเมริกา
การทดลองคุกใต้ดินจำลองของฟิลิป
เมื่อพูดเรื่องของ อำนาจ แล้วล่ะก็คงอดคิดถึงการทดลองนี้ไปไม่ได้ เพราะนี่คือตัวอย่างของการทดลองที่เปลี่ยนให้คนธรรมดา (หลายคน) กลายเป็นคนบ้าอำนาจได้ในไม่กี่วัน ฟิลิป ซิมบาร์โด นักจิตวิทยาชาวอเมริกันได้ทำการทดลองเพื่อทำความเข้าใจพฤติกรรมของผู้คุมขังตามเรือนจำว่ามีความรู้สึกอย่างไร ผ่านการเปลี่ยนชั้นใต้ดินกลางมหาลัยแสตมฟอร์ดให้กลายเป็นคุกทดลอง
ผ่านผู้เข้าร่วมทั้ง 24 คนที่ไม่มีประวัติอาชญากรรมหรือจิตใจที่เหี้ยมโหดแต่อย่างใด ทั้ง 24 แบ่งบทบาทเป็น ผู้คุมขัง ที่รับหน้าที่คุมความประพฤติของนักโทษจำลองผ่านวิธีการใดก็ได้นอกเหนือจากการใช้ความรุนแรง และนักโทษ ที่ถูกแทนที่ชื่อด้วยหมายเลขประจำตัวตลอดการทดลองที่คาดการว่าจะสิ้นสุดใน 2 สัปดาห์ แต่การทดลองนี้ต้องหยุดกะทันหันลงเมื่อเวลาผ่านไปได้เพียง 6 วัน
ช่วงแรกของการทดลองแม้นักโทษจะถูกลดตำแหน่งลงด้วยชุดกระโปรง แต่เรือนจำแห่งนี้ก็ยังเป็นไปได้ด้วยดี จน 36 ชั่วโมงให้หลัง ความเครียดเริ่มก่อตัวขึ้นหลังจากผู้คุมขังต้องหาวิธีลงโทษคนที่ไม่เชื่อฟังคำสั่ง มีการสั่งให้เปลือยกายและฉีดน้ำใส่ วิดพื้น คุกคามทางเพศ จนไปถึงการบังคับให้อยู่แต่ในห้องและขับถ่ายผ่านถังเพียงใบเดียว หรือล่ามโซ่พาไปห้องน้ำพร้อมถุงกระดาษที่คลุมศีรษะ
ผู้คุมจำลองอินกับบทที่ตัวเองได้รับจนรู้สึกมีอำนาจมากขึ้นเรื่อยๆ ขณะที่นักโทษกลับยอมจำนนต่อบทบาทที่ได้รับของตัวเองจนแทบเป็นเนื้อเดียวกัน พวกเขาเริ่มเรียกชื่อตัวเองด้วยหมายเลข เชื่อฟังคำสั่งของผู้คุมเพื่อลดปัญหา และท้ายที่สุดคุกใต้ดินแสตมฟอร์ดก็เต็มไปด้วยเสียงร้องไห้อย่างบ้าคลั่งของนักโทษที่กำลังทุกข์ทรมาณจากอารมณ์ที่แปรปรวน ทำให้การทดลองต้องสิ้นสุดลง
คำสัมภาษณ์ของชายหนุ่มหลังจบการทดลองบอกว่าเขาเองก็ไม่รู้เหมือนกันว่าตัวเองจะมีมุมชั่วร้ายนี้ และคนที่รับบทนักโทษก็ไม่คิดเช่นเดียวกันว่าทำไมถึงต้องยอมจำนนกับความรู้สึกที่ถูกกดให้ต่ำต้อยกัน การทดลองนี้เองจึงถูกใช้เป็นเครื่องเตือนใจสำหรับปฏิบัติการทางทหาร และย้ำเตือนถึงการเปลี่ยนแปลงที่เปลี่ยนคนธรรมดาให้มีจิตใจชั่วร้ายได้ง่ายๆเพียงแค่หยืบยื่น อำนาจ เพิ่มเพียงเล็กน้อยเท่านั้น
บทเรียนของผกก.โจ้บอกอะไรเราบ้าง
กลับมาที่คดีฉาวของอดีตผู้กำกับ ถึงคำให้การจะอ้างว่าถุงพลาสติกที่ครอบไปนั้นทำเพื่อไล่หาความจริงเท่านั้นเอง แต่ท่าปั๊มหัวใจเหยื่อช่วงท้ายคลิปก็บอกนัยๆ อยู่แล้วว่านี่เป็นสิ่งที่ขัดกับหลักมนุษยธรรมอย่างสิ้นเชิง และเหตุการณ์นี้ก็เป็นหนึ่งในอีกหลายร้อยตัวอย่างของคนที่พึ่ง ‘อำนาจ’ มากเกินไป หากโจรตกเป็นเหยื่อของตำรวจ ผู้กำกับเองก็ตกเป็นเหยื่อของอำนาจเช่นเดียวกัน
คดีผู้กำกับโจ้เป็นเรื่องที่ไม่ใช่ว่าจะเกิดเป็นครั้งแรกสำหรับการใช้อำนาจแบบไม่ถูกไม่ควร ยังมีอีกหลายเหตุการณ์ที่ถูกฉายผ่านหน้าจอมือถือและถูกบันทึกลงในสำนวนคดี แต่ก็น่าเสียดาย (ปนโกรธ) ที่เรื่องร้ายต่างๆ เหมือนต้องรอให้อำนาจโซเชียลเป็นตัวคอยสังเกตและจัดการอยู่ท่าเดียว
และในอดีตก็มีหลายคนที่โดนอำนาจครอบงำแบบบ้าคลั่งให้เห็นอยู่แทบนับครั้งไม่ถ้วน ทั้งในรั้วที่ทำงาน รั้วชีวิตนักศึกษา รั้วโรงเรียน หรือแม้แต่รั้วบ้านของเราก็ตาม เพียงแต่ก่อนหน้านี้ระบบบันทึกภาพและเน็ต 5G ยังไม่เข้าถึงทุกหย่อมหญ้าแค่นั้นเอง
ในฐานะมนุษย์คนนึงคงไม่มี อำนาจ มากพอที่จะยกเลิกระบบอำนาจนิยมให้หมดไปได้ แต่ในฐานะมนุษย์ที่ใช้ชีวิตร่วมกับมนุษย์ทุกคน ก็คงมีอำนาจเพียงพอที่จะให้เรา ๆ ท่าน ๆ รู้ถึงอำนาจและขอบเขตของตนเอง บางทีทุกคนก็ต้องระวังเหมือนกันนะว่า อำนาจที่อยู่ในมือก็ขออยู่แต่ในมือ อย่าได้เลื่อนมาปิดบังดวงตาจนมองไม่เห็นคุณค่าของใคร ติดตามคอนเทนต์เปิดโลก บทความสุขภาพดีๆ และไลฟ์สไตล์โดนๆได้ที่ iNN Lifestyle
ติดตามเนื้อหาดีๆแบบนี้ได้ที่
Facebook : https://www.facebook.com/innnews.co.th
Twitter : https://twitter.com/innnews
Youtube : https://www.youtube.com/c/INNNEWS_INN
TikTok : https://www.tiktok.com/@inn_news
ขอบคุณข้อมูลจาก :
https://www.innnews.co.th/news/news_175513/
https://prachatai.com/journal/2017/11/74302
https://thepeople.co/the-stanford-prison-experiment-philip-zimbardo/
