วันเช็งเม้ง 2568 ตรงกับวันไหน? พร้อมไขข้อสงสัยเรื่องความเชื่อและพิธีกรรม
วันเช็งเม้ง หรือเทศกาลเช็งเม้ง เป็นหนึ่งในประเพณีสำคัญของชาวจีนที่สืบทอดกันมาอย่างยาวนาน ในวันนี้ ลูกหลานจะร่วมกันทำพิธีเซ่นไหว้และทำความสะอาดหลุมศพของบรรพบุรุษ เพื่อแสดงความกตัญญูและเป็นโอกาสให้ครอบครัวได้กลับมาพบปะกัน ท่ามกลางบรรยากาศของฤดูใบไม้ผลิที่อากาศแจ่มใส สอดคล้องกับชื่อของเทศกาลที่มีความหมายว่า “บริสุทธิ์และแจ่มใส” (清明: ชิงหมิง)
ที่มาของวันเช็งเม้ง
วันเช็งเม้งมีรากฐานจากพิธีกรรมการเคารพบรรพบุรุษ ซึ่งถือเป็นหนึ่งในเสาหลักของวัฒนธรรมจีน ในอดีต การเซ่นไหว้บรรพบุรุษกระทำกันภายในบ้าน แต่เมื่อมีการสร้างเนินสุสานขึ้น การดูแลสุสานจึงกลายเป็นหน้าที่สำคัญของลูกหลาน ทำให้ประเพณีการเซ่นไหว้กลางแจ้งเกิดขึ้นและดำรงอยู่จนถึงปัจจุบัน
ในปี 2568 วันเช็งเม้งตรงกับวันที่ 4 เมษายน ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่ครอบครัวชาวจีนทั่วโลกจะเดินทางกลับไปยังสุสานบรรพบุรุษเพื่อร่วมทำพิธีกรรมอันศักดิ์สิทธิ์นี้
ตำนานเกี่ยวกับวันเช็งเม้ง
หนึ่งในตำนานที่เกี่ยวข้องกับวันเช็งเม้งคือเรื่องราวของเจี้ยจื่อทุย ขุนนางผู้ซื่อสัตย์แห่งยุคชุนชิว เมื่อองค์ชายฉงเอ่อแห่งแคว้นจิ้นต้องลี้ภัย เจี้ยจื่อทุยได้สละเนื้อของตนเองให้เจ้านายเสวยเพื่อความอยู่รอด ต่อมาเมื่อฉงเอ่อได้ขึ้นครองบัลลังก์เป็นจิ้นเหวินกง เขากลับหลงลืมคุณงามความดีของเจี้ยจื่อทุย จนเมื่อระลึกขึ้นได้และพยายามตอบแทน เจี้ยจื่อทุยกลับปฏิเสธและไปใช้ชีวิตสันโดษกับมารดาบนภูเขา
จิ้นเหวินกงพยายามให้เขากลับมารับรางวัลโดยการจุดไฟเผาป่า หวังให้เจี้ยจื่อทุยออกมา แต่กลับทำให้เขาและมารดาสิ้นชีวิตในกองเพลิง ด้วยความเสียใจ เขาจึงกำหนดวันห้ามก่อไฟ เรียกว่า “เทศกาลหันสือเจี๋ย” ซึ่งต่อมากลายเป็นวันเช็งเม้ง
การเตรียมของไหว้เช็งเม้ง
พิธีกรรมวันเช็งเม้งมีความคล้ายคลึงกับการไหว้เจ้าตามเทศกาลต่าง ๆ โดยของไหว้สำคัญ ได้แก่
- ซาแซ (หมู เป็ด ไก่)
- อาหารที่บรรพบุรุษโปรด เช่น บะหมี่ ข้าวสวย ต้มจืด หรืออาหารพิเศษตามความชอบของแต่ละบ้าน
- เครื่องดื่ม เช่น น้ำชา เหล้า
- ผลไม้ 3-5 อย่าง เช่น ส้ม สับปะรด กล้วย ทับทิม แอปเปิ้ล หรือองุ่น
- ขนมมงคล เช่น ขนมจันอับ ข้าวเหนียวกวน และขนมเต่า (อังกู๊)
- เครื่องกระดาษ เช่น กระดาษเงินกระดาษทอง บ้านจำลอง เสื้อผ้าจำลอง เพื่อให้บรรพบุรุษมีความสุขในโลกหลังความตาย
- ประทัด ใช้จุดเมื่อเสร็จสิ้นพิธี เพื่อปัดเป่าสิ่งชั่วร้ายและนำพาโชคลาภ
ขั้นตอนการไหว้เช็งเม้ง
- ไหว้เจ้าที่เจ้าทาง
- ใช้ธูป 5 ดอก เทียน 1 คู่
- ชา 5 ถ้วย เหล้า 5 ถ้วย
- ขนมและผลไม้เพื่อแสดงความเคารพต่อสถานที่
- ไหว้บรรพบุรุษ
- จัดวางของไหว้ให้เรียบร้อย พร้อมข้าวสวย ถ้วยน้ำชา และเหล้า ตามจำนวนบรรพบุรุษ
- จุดเทียน 1 คู่ และธูปคนละ 1 ดอก
- เริ่มไหว้โดยเรียงลำดับอาวุโส ผู้อาวุโสสูงสุดเป็นผู้นำกล่าวคำระลึกถึงบรรพบุรุษ
- จุดประทัด และรอจนธูปหมดก้าน จากนั้นเผากระดาษเงินกระดาษทอง
- ครอบครัวร่วมกันลาอาหารและรับประทานร่วมกัน เป็นการส่งท้ายพิธีด้วยความอบอุ่น
สิ่งที่ควรทำในวันเช็งเม้ง
- ทำความสะอาดบ้านและสุสาน เปรียบเสมือนการขจัดเคราะห์ร้ายและเปิดทางรับพลังดี ๆ
- กำจัดของเก่าที่ไม่ใช้ เพื่อให้บ้านมีพลังสดใสและรับสิ่งใหม่ที่ดียิ่งขึ้น
- จุดธูปบูชาเทพเจ้าและบรรพบุรุษ เพื่อเสริมสิริมงคลและขอพรให้ครอบครัวมีความสุข
ข้อห้ามวันเช็งเม้ง
- ห้ามใช้ของไหว้ที่เน่าเสียง่าย เพราะอากาศร้อนอาจทำให้อาหารบูดเสีย
- ห้ามไหว้ร่วมกับครอบครัวอื่น เชื่อว่าอาจนำเคราะห์ร้ายมาให้
- หญิงมีครรภ์หรือมีประจำเดือนไม่ควรเข้าเขตสุสาน ตามความเชื่อโบราณว่าพลังงานอาจส่งผลต่อสุขภาพ
- หลีกเลี่ยงการถ่ายรูปเล่นหรือส่งเสียงดังในสุสาน ถือเป็นการไม่เคารพต่อดวงวิญญาณ
- ไม่ควรพูดจาหยาบคายหรือทะเลาะวิวาท เพราะอาจเป็นลางไม่ดี
ประโยชน์ของการไปไหว้บรรพบุรุษวันเช็งเม้ง
- เพื่อรำลึกถึงคุณความดี ของบรรพบุรุษที่ลำบากเพื่อให้ลูกหลานมีความเป็นอยู่ที่ดี
- เป็นศูนย์รวมตระกูล ทำให้ญาติพี่น้องที่อยู่ห่างไกลได้กลับมาพบปะกัน
- เป็นกรอบถนนชีวิตของลูกหลาน เน้นความกตัญญูและเป็นแบบอย่างในการดำเนินชีวิต
- เป็นการเตือนสติ ว่าความตายเป็นสิ่งที่ทุกคนต้องพบเจอ เป็นการกระตุ้นให้ใช้ชีวิตอย่างมีคุณค่า
แม้ว่ารูปแบบการไหว้เช็งเม้งของชาวจีนในแต่ละพื้นที่อาจแตกต่างกัน แต่สาระสำคัญของ “วันเช็งเม้ง” ยังคงเป็นการรำลึกถึงบรรพบุรุษและสร้างความตระหนักรู้แก่ลูกหลานรุ่นหลังถึงคุณงามความดีของผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว
ติดตามเนื้อหาดีๆแบบนี้ได้ที่
Facebook : https://www.facebook.com/innnews.co.th
Twitter : https://twitter.com/innnews
Youtube : https://www.youtube.com/c/INNNEWS_INN
TikTok : https://www.tiktok.com/@inn_news
LINE Official Account : @innnews
